آلرژی غذایی شرایطی است که در آن غذاهای خاص باعث ایجاد واکنش ایمنی غیر طبیعی می ­شوند.

آلرژی های غذایی بسیار شایع هستند، اگرچه هر غذایی ممکن است آلرژی ایجاد کند، اما بیشتر آلرژی­ های غذایی فقط توسط ۸ ماده غذایی ایجاد می­ شوند؛ علائم ممکن است از چند دقیقه پس از قرار گرفتن در معرض آنها تا چند ساعت بعد در هر جایی بروز کند و ممکن است موارد زیر را شامل شود:

• تورم زبان، دهان یا صورت
• تنفس دشوار
• افت فشار خون
• استفراغ
• اسهال
• بثورات پوستی خارش دار

آلرژی به شیر گاو:

آلرژی به شیر گاو اغلب در نوزادان و کودکان خردسال مشاهده می­ شود، به خصوص هنگامی که آنها قبل از 6 ماهگی در معرض پروتئین شیر گاو قرار داشته باشند؛ شیر گاو یکی از رایج ­ترین عوامل ایجاد آلرژی ­های کودکان است که دو تا سه درصد نوزادان و کودکان نوپا را تحت تأثیر قرار می ­دهد؛ در صورت تشخیص آلرژی شیر گاو، تنها درمان، پرهیز از مصرف شیر گاو و غذاهای حاوی آن است که می تواند شامل هر نوع غذا یا نوشیدنی ­هایی باشد که حاوی شیر گاو است.

آلرژی به تخم مرغ:

آلرژی به تخم مرغ دومین علت شایع آلرژی غذایی در کودکان است؛ با این حال، 68 درصد کودکانی که به تخم مرغ حساسیت دارند، تا 16 سالگی از آلرژی خود رها می­ شوند؛ بنابراین شاید لازم نباشد از تمام غذاهای مرتبط با تخم مرغ پرهیز کنید، زیرا در تخم مرغ ­های گرم شده ممکن است شکل پروتئین ­های ایجاد کننده آلرژی، تغییر کند.

آلرژی به آجیل های درختی:  

آلرژی به آجیل ­های درختی یک حساسیت غذایی بسیار رایج است.

برخی از نمونه ­های آجیل درختی عبارتند از:

• آجیل برزیلی
• بادام
• بادام هندی
• پسته
• گردو

افرادی که حساسیت به این گونه آجیل­ ها دارند نسبت به محصولات غذایی ساخته شده با این آجیل ­ها نیز، مانند کره گردو و روغن ­های آنها حساسیت نشان می­ دهند؛ به این افراد توصیه می ­شود از مصرف همه انواع آجیل ­های درختی خودداری کنند، حتی اگر فقط به یک یا دو نوع حساسیت نشان دهند.

آلرژی به بادام زمینی:  

مانند آلرژی به آجیل­ ها، آلرژی بادام زمینی نیز بسیار رایج است و می­ تواند باعث ایجاد واکنش­ های آلرژیک شدید و بالقوه کشنده شود؛ با این وجود، کسانی که به بادام زمینی آلرژی دارند غالباً به آجیل ­های درختی نیز حساسیت دارند.

آلرژی به صدف:

تشخیص آلرژی واقعی به غذای دریایی به دلیل وجود آلودگی در غذای دریایی، مانند باکتری ­ها، ویروس ­ها یا انگل­ ها، دشوار است؛ این امر به این دلیل است که علائم می توانند مشابه باشند و هر دو می ­توانند باعث مشکلات گوارشی مانند استفراغ، اسهال و درد معده شوند.

حساسیت به صدف با گذشت زمان برطرف نمی ­شود، بنابراین بیشتر افراد مبتلا به این بیماری باید برای همیشه صدف را از رژیم غذایی خود حذف کنند.

آلرژی به گندم:

آلرژی به گندم یک واکنش آلرژیک به یکی از پروتئین ­های موجود در گندم است و معمولا در کودکان شایع­ تر است؛ اگرچه آلرژی کودکان به گندم اغلب در زمان رسیدن به 10 سالگی، برطرف می ­شود؛ مانند سایر آلرژی­ ها، آلرژی به گندم می ­تواند منجر به ناراحتی گوارشی، کهیر، استفراغ، بثورات، تورم و در موارد شدید آنافیلاکسی شود.

آلرژی به سویا:

آلرژی به سویا روی حدود 0.4 درصد از کودکان تاثیر می ­گذارد و بیشتر در نوزادان و کودکان زیر سه سال دیده می ­شود که توسط پروتئین موجود در سویا یا محصولات حاوی سویا تحریک می ­شوند؛ با این حال­، در حدود 70 درصد کودکانی که به سویا حساسیت دارند، آلرژی آنها بعد از مدتی برطرف می­ شود. علائم آلرژی به سویا می ­تواند شامل خارش­، سوزن سوزن شدن دهان و آبریزش بینی تا بثورات پوستی و آسم یا مشکلات تنفسی باشد؛ در موارد نادر، آلرژی به سویا همچنین می­ تواند باعث آنافیلاکسی شود.

آلرژی به ماهی:

داشتن آلرژی به ماهی شایع است و تقریباً 2 درصد بزرگسالان را تحت تاثیر قرار می ­دهد؛ بسیاری از افراد دارای آلرژی به ماهی، نسبت به یک یا چند نوع ماهی حساسیت دارند.

یکی از روش­ های تشخیص مواد حساسیت­ زا انجام آزمایشات خونی و نمونه برداری­ های پوستی است؛ در کهیرهای مزمن باید عملکرد غده تیروئید مورد بررسی قرار گیرد و در خصوص عدم وجود آنتی ­بادی ­های ضد تیروئیدی اطمینان حاصل شود، زیرا در غیر این صورت ممکن است نیاز به جایگزین ­های هورمونی باشد.

در حالات شدید آلرژی برای جلوگیری از حملات شدید حساسیتی از داروهای آنتی ­هیستامین استفاده می­ شود که البته این داروها ممکن است سبب خواب آلودگی شده و در درازمدت سبب افسردگی گردد؛ به یاد داشته باشید که ویتامین C یک آنتی­ هیستامین طبیعی است.

مواد مفید برای پیشگیری و درمان این بیماری عبارتند از:

ویتامین C؛ به میزان 250 تا 1000 میلی گرم در روز که باعث جلوگیری از ترشح هیستامین توسط گلبول ­های سفید شده و سبب کاهش علائم بیماری می­ گردد.

بیوفلاونوئید؛ که همانند ویتامین C عمل می ­کند .

مواد غذایی مفید برای پیشگیری، کاهش علائم و درمان آلرژی:

میوه­ های تازه، مرکبات، سبزیجات تازه، آجیل خام، گوشت کم چرب، ماست کم چرب، حبوبات، برنج با سبوس، ذرت، گندم، لوبیا، باقلا، آب هویج، چغندر، کرفس، خیار، زنجبیل، پیاز، سیر، فلفل سیاه و قرمز باعث ترشح آنتی بادی به نام IgA از دستگاه گوارش می­شوند؛ این آنتی بادی با پوشاندن مواد غذایی آلرژی زا، از طریق احاطه اطرافشان باعث جلوگیری از بروز واکنش حساسیتی می­ شوند.

«زهره فیروزی» کارشناس ارشد بهداشت و ایمنی مواد غذایی،دانشکده تغذیه و علوم غذایی، دانشگاه علوم پزشکی شیراز